Advies AG Hoge Raad: Wijs Gokclaims af – Rust voor legale gokmarkt

De conclusie van advocaat-generaal (AG) Lindenbergh over de gokclaims zorgt voor duidelijkheid voor legale goksites in Nederland, die voorlopig opgelucht ademhalen. De AG adviseert de Hoge Raad om niet mee te gaan in de stelling dat online kansspelovereenkomsten automatisch ongeldig zijn wanneer de aanbieder destijds geen vergunning had. Dat advies raakt direct aan honderden lopende terugvorderingszaken.

Achtergrond van de gokclaims

Gokclaims zijn civiele procedures waarin spelers verloren gokgeld proberen terug te krijgen van illegale online aanbieders. De argumentatie: de overeenkomst zou nooit rechtsgeldig tot stand zijn gekomen omdat de aanbieder geen Nederlandse vergunning had. Daarmee zou elke betaling “onverschuldigd” zijn geweest en dus moeten worden terugbetaald.

Rechtbanken Amsterdam en Noord-Holland twijfelden over die redenering en stelden prejudiciële vragen aan de Hoge Raad. Zij vroegen of het ontbreken van een vergunning inderdaad leidt tot nietigheid van de overeenkomst, en wat de gevolgen daarvan zouden zijn. Voor veel andere zaken is dit antwoord eveneens bepalend.

AG: geen aanwijzing voor nietigheid

De AG is helder: de Wok verbiedt het aanbieden zonder vergunning, maar zegt niets over de geldigheid van de overeenkomst tussen speler en aanbieder. De wetgever heeft nooit de bedoeling gehad zulke overeenkomsten automatisch ongeldig te maken. Handhaving vond, en vindt, plaats via bestuursrechtelijke boetes en strafrecht, niet via civielrechtelijke vernietiging of nietigheid.

Ook de openbare orde of goede zeden dwingen niet tot zo’n zware sanctie. De AG benadrukt dat consumentenbescherming in individuele gevallen kan worden bereikt via andere middelen, zoals dwaling of onrechtmatige daad. Dat maakt een alles-overheersende sanctie als nietigheid niet passend.

Grote impact op rechtszekerheid voorkomen

Een belangrijk onderdeel van de conclusie is, volgens de analyse van DutchGamblers, de bredere impact. Als kansspelovereenkomsten uit het verleden met terugwerkende kracht ongeldig zouden worden verklaard, zou dat enorme gevolgen hebben voor de Nederlandse claimcultuur. De beslissing zou volgens ons verder reiken dan alleen gokclaims: het zou de status van talloze civiele overeenkomsten beïnvloeden waarin één partij niet volledig voldeed aan publiekrechtelijke regels.

De AG ziet dat risico waarschijnlijk en noemt het begrijpelijk dat dit niet via civielrechtelijke weg moet worden opgelost. De kans dat duizenden spelers via een generieke route al hun verliezen kunnen terugvorderen, acht hij dan ook onwenselijk en juridisch onhoudbaar.

Hoge Raad volgt meestal het advies

Hoewel het advies van de AG niet bindend is, volgt de Hoge Raad in prejudiciële zaken in de praktijk vrijwel altijd de conclusie. Afwijking komt voor, maar zelden. Dat maakt dit advies een belangrijk signaal richting de markt.

Gemiddeld doet de Hoge Raad tussen de drie en twaalf maanden na de conclusie uitspraak. Tot die tijd blijft er onzekerheid, maar de richting lijkt duidelijk: de gokclaims hebben weinig kans van slagen wanneer de Hoge Raad deze lijn overneemt.

Voorlopige opluchting in de legale sector

Voor legale aanbieders geeft deze ontwikkeling tijdelijk lucht. Een arrest dat massaal terugvorderen mogelijk had gemaakt, zou niet alleen het verleden openbreken, maar ook de rechtszekerheid binnen de huidige gereguleerde markt aantasten. Dat scenario lijkt met dit advies voor nu van de baan.